Gdzie oszczędzać na emerytury?

Chile – reforma w warunkach ograniczonej demokracji Reforma systemu emerytalnego w Chile miała być wzorcowa dla podobnych reform w krajach tzw. rynków wschodzących. Stało się inaczej. W Chile – jak to określił Milton Friedman – „wprowadzono ją w warunkach ograniczonej wolności politycznej i przy technokratycznych rządach współczesnego oświeconego absolutyzmu”. W raporcie OECD stwierdzono, że właśnie z uwagi na te uwarunkowania „trudno jest ocenić, czy strategia przyjęta w Chile, w celu sfinansowania budżetowych kosztów reformy emerytalnej (czyli przejścia do nowego systemu emerytalnego), byłaby w ogóle przydatna w innych krajach”. Strategia polegała bowiem na tym, że aby uniknąć nadmiernego zadłużenia państwa, obciążono kosztami reformy emerytalnej w zasadzie jedno pokolenie, osoby starsze, które już były w wieku emerytalnym i otrzymywały świadczenia ze „starego” systemu publicznego. Po 20 latach reformy okazało się, że państwo i tak jest nadmiernie zadłużone. A na