Doprowadzić powstanie do zwycięstwa

Słowa Piłsudskiego łączą jego – a i naszą – Polskę z datą wybuchu Powstania Styczniowego. Marszałek wracał wielokrotnie do tamtych wydarzeń, oświetlał ich tło polityczne, analizował organizację zbrojną, przywoływał wspomnienia uczestników. Był i pozostaje najwybitniejszym historykiem tamtych lat. Z późniejszych badaczy mógłby mu dorównać Kieniewicz – niestety, przyszło mu pisać w czasach PRL; jego prace niszczyła cenzura, osobowość – autocenzura. Piłsudski nie wszystkie sprawy Powstania omówił, lecz to, co nam przekazał, uczynił z niezwykłą, niedostępną dla innych prawdą. Sam bowiem przeżył to, co było udziałem powstańców: walkę, konspirację i syberyjską katorgę. Przeżył też – czego tamtym już Bóg odmówił – satysfakcję zwycięstwa. Można powiedzieć, że Piłsudski nie tylko wznowił Powstanie 1863 r., ale również doprowadził je do zwycięskiego końca. Polskie legendy-choroby Wykład „Rok 1863” (zacytowany w leadzie) został w druku poprzedzony dodatkowym wstępem