Wychowawca narodu

Na pytanie, dlaczego Piłsudski został mężem stanu, nasuwa się odpowiedź tak prosta, że zaskakująca – bo chciał. Chciał tak mocno jak żaden z Polaków, mówimy tu o nadludzkiej woli i o nadludzkiej pracy. Był człowiekiem jednej idei i poświęcił jej całe dojrzałe życie. Był dziełem własnej woli, tytanem pracy, ale także miał szczęście… Panie, panowie, by ułatwić odpowiedź na pytanie, kto jest mężem stanu, spróbujmy odpowiedzieć, kto nim nie jest. Rozumiem tę ciszę i ten śmiech na końcu – nie był wesoły. Myślę, że już sobie odpowiedzieliśmy i że wśród naszych współczesnych polityków nikogo godnego miana męża stanu nie ma, może kilku w przeszłości: Jan Zamoyski, Stefan Żółkiewski, oczywiście Józef Piłsudski. Pamiętać trzeba, że dwaj pierwsi mieli za sobą siłę potężnego państwa, Piłsudski taką siłę musiał dopiero stworzyć. Dodajmy jeszcze parę nazwisk: był mężem stanu Romuald Traugutt, lecz nie dane mu było zostać wychowawcą, odwrotnie Maurycy Mochnacki, który miał dużo do