Jak wychować Polaków, żeby siedzieli cicho?

Po upadku PRL większość sił politycznych i biznesowych była zainteresowana rozmydleniem polskiej tożsamości narodowej. Pustka świadomościowa pomagała urabiać społeczeństwo, które już dojrzało do samookreślenia. Ale po pustce może przyjść inne zagrożenie. W żadnym postkomunistycznym kraju nie udało się wypłukać przeszłości. Nawet otoczenie Borysa Jelcyna nie przebudowało świadomości rosyjskiej tak, aby pozbawić ją imperialnych sentymentów – projekt Federacji przyciągającej sąsiadów swoją kulturą i gospodarką padał już w pierwszych latach prezydentury. Nie udało się utrzymać sklejonej, mdłej narodowościowo Czechosłowacji, nie ostała się hybryda Jugosławii, a gdyby nie mniejszość rosyjska w Mołdawii, to ten kraj już dawno złączyłby się z Rumunią. Polacy mieli być przerobieni na Europejczyków gorszego sortu, takich, którzy chętnie wyprzedadzą swoje fabryki, aby później w nich pracować na taśmie produkcyjnej. Postkomuniści bali się żywiołu antykomunistycznego, który