W lewo czy w prawo, panie Grass?

Fenomen tej historii opiera się w istocie na geniuszu kupieckim Grassa, który bez zająknięcia potrafi sprzedać nawet największy bezsens i banał. Przy czym efekt przyciągania osiąga zawsze w ten sam sposób, wklejając w swoje dzieła mało estetyczne sceny łóżkowe. Jest to pewnego rodzaju psychologiczny manewr mający zelektryzować czytelnika. Miałkość literackich osiągnięć Grassa przenosi się na jakość jego politykierstwa. Jest Grass mistrzem błądzenia, a jego polityczne tyrady rzadko trafiają w sedno. Co więcej – wbrew opinii, którą się cieszy w środowisku lewicowego mainstreamu, jest on, mówiąc brutalnie, niepohamowanym, ale i zręcznym oportunistą. W latach młodzieńczych Grassa przywdzianie SS-mańskiego munduru było jednym ze znamion oportunizmu, ale jemu to nie przeszkadzało. W latach 50. szczytem oportunizmu było z kolei przypięcie kotyliona konserwatywnego antykomunisty. To właśnie wtedy Grass przystał do literackiego stowarzyszenia Grupa 47, o którym było wiadomo, że jest