Rozpoczął się demontaż systemu leśnego

Ministerstwo Klimatu i Środowiska prowadzi szereg konsultacji w sprawie zarządzania lasami w naszym kraju. Równolegle prowadzona jest akcja dotycząca wyłączenia drzewostanów z gospodarki leśnej, którą zajmuje się pięć dyrekcji w Lasach Państwowych. Rozwijana jest też koncepcja lasów społecznych, czyli ustanowienia obszarów chronionych wokół największych aglomeracji w naszym kraju. – Demontaż systemu – mówią eksperci.

Koalicja 13 grudnia nie rezygnuje z realizacji pomysłu zniszczenia dotychczasowego systemu zarządzania Lasami Państwowymi. Właśnie zaczynają się konsultacje społeczne pomysłów ministerstwa. Dotyczą one dwóch sfer. Pierwsza to moratorium na wycinkę lasów w pięciu dyrekcjach regionalnych Lasów Państwowych. To niejako konsultacje post factum, które teraz realizują leśnicy. Znowelizowali oni w dużej mierze pomysły ministerstwa ze stycznia, poszerzając obszary wyznaczone przez resort. Aby wziąć udział w tych konsultacjach, trzeba wejść na stronę wybranego nadleśnictwa, na której znajdują się odpowiednie dokumenty. Realizacja nowych pomysłów dla wielu nadleśnictw będzie oznaczała po prostu problemy ekonomiczne. Przykładem może być nadleśnictwo Borki. Ma ono w swoim zarządzie 22 845,39 h. W skład wchodzą m.in. rezerwaty, które stanowią ponad 3 tys. ha. Teraz nadleśnictwo konsultuje wyłączenie kolejnych 3 258 ha lasów. W sumie więc oznaczać to będzie, że blisko 30 proc. terenów leśnych zostanie wyłączonych z gospodarki leśnej. W innych nadleśnictwach jest podobnie. W Czerwonym Borze „wyłączenia Dorożały” będą obejmować ponad 35 proc. powierzchni lasów. Dodając do tego obowiązujące rezerwaty wyniesie to około 40 proc. 

Kto będzie zarządzał? 

Zmiany niepokoją leśników i przedsiębiorców. Ci boją się bowiem utraty miejsc pracy i likwidacji biznesów. Nadleśnictwa faktycznie przestaną zarządzać obszarami chronionymi. Struktura przestaje być potrzebna. Regionalną Dyrekcję w Białymstoku dodatkowo czekają likwidacje związane z przeobrażeniami w Puszczy Białowieskiej. Mimo to – jak twierdzą nasi rozmówcy z kręgów leśnych – w strukturach jest presja na to, aby konsultacje wyszły „pozytywnie”. Nadleśnicy mają wszystko poprowadzić tak, aby z terenu poszedł sygnał, że społeczeństwo lokalne popiera rozwiązania leśników. To efekt m.in. miażdżących dla ministerstwa konsultacji w województwie podkarpackim, gdzie z 904 opinii 824 były negatywne i domagające się zaprzestania zmian w Lasach Państwowych. Teraz ma być inaczej. Działalność rozpoczęli aktywiści, którzy chcą zrobić wszystko tak, aby wrażenie było inne. Już stworzyli stronę internetową, gdzie można bez żadnego wysiłku wesprzeć narrację NGO-sów. Stroną zarządza Greenpeace, co nie umknęło uwadze Lasów Państwowych. „W rezultacie tych praktyk tylko jednego dnia do RDLP w Krośnie wpłynęło blisko 600 identycznych gotowych wniosków z jednego adresu mailowego! Tak jawnie nieuczciwie prowadzona debata wzbudza nasz niepokój o cały proces, w którym już na tym etapie Greenpeace jawnie nadużywa zaufania społecznego i stosuje mechanizmy ograniczające wolność wyboru” – wskazywała Olga Buczyńska, naczelniczka Biura Prasowego DGLP. Istnieją podejrzenia, że zastosowano nieuczciwe praktyki w postaci podawania fałszywych danych czy wysyłania maili w sposób automatyczny. Z drugiej strony podobny mechanizm uruchomili drzewiarze. W efekcie powstaje wrażenie karykatury, a nie realnych konsultacji w terenie. Okazuje się bowiem, że Polacy są lasami zainteresowani, ale głównie deklaratywnie. Te deklaracje rzadko przekładają się na działania. Te zaś są domeną aktywistów, którzy rozgrywają własne interesy. Od lat postawili sobie za cel zmianę systemu i zburzenie monopolu Lasów Państwowych. W tym oczywiście wykorzystują propagandę. Również tę, że reprezentują zdecydowaną większość Polaków. 

Nowe terminy

Równolegle do konsultacji o moratorium prowadzone są konsultacje nad zasadami wyłączenia lasów z gospodarki. W zaproponowanych przez ministerstwo kryteriach wprowadza się nieistniejące w prawie terminy. Nowym terminem jest „las spokojny”, czyli taki, w którym „brak wizualnego wrażenia »masowych cięć«”. Z gospodarki leśnej będzie można też wyłączyć drzewostan, który sprawia „wrażenie dzikości”. Jak przekonują urzędnicy, chodzi o tereny, gdzie „przynajmniej niektóre fragmenty lasu mają naturalny wygląd”. Faktycznie więc wyłączyć z gospodarki będzie można każdy teren, na który uprą się organizacje pozarządowe. W tym wypadku konsultacje mają trwać do 15 sierpnia. 

Lasy społeczne

Równolegle ministerstwo ogłosiło otwarcie negocjacji w sprawie lasów społecznych. To obszary wokół największych miast w Polsce. „Już wkrótce wokół 10 największych aglomeracji Polski, ale także wokół Kielc i Bielska Białej, utworzymy Lasy Społeczne. Powstaną na obszarach, gdzie przez wiele lat społeczności lokalne walczyły o zachowanie »swoich lasów« i sprzeciwiały się wycinkom. Krok po kroku realizujemy złożone obietnice i dotrzymujemy słowa. Dziękuję Leśnikom i organizacjom pozarządowym za dialog rozpoczęty w ramach Ogólnopolskiej Narady o Lasach. Droga nie jest prosta” – mówił Mikołaj Dorożała podczas prezentacji. Poinformował, że powstały lokalne zespoły, które mają dokładnie wyznaczyć zasięg terenów. Kwestia jest bardzo umowna. Minister sugerował, że w przypadku Warszawy mogą one sięgać aż po Wyszków, czyli około 60 km od stolicy. W tych kryteriach wszystko jest relatywne. Wydaje się jednak, że ministerstwo jest przekonane do swoich działań i naprawdę wychodzi z założenia, że wartość spaceru oraz jazdę na rowerze przez las można wycenić podobnie jak gospodarkę leśną. Na podstawie wykładu prof. Marka Giergicznego z Uniwersytetu Warszawskiego przedstawiono badania, z których wynika, że wartość spacerów Polaków po lesie kilkakrotnie przekracza wartość gospodarki leśnej. Konsultacje mają potrwać do połowy sierpnia.    

---

Leśnictwo 2023

Co roku w czerwcu Główny Urząd Statystyczny przedstawia dane dotyczące lasów i zarządzania lasami w naszym kraju. Oto te najważniejsze.

Blisko 30 proc.

Według stanu z 31 grudnia 2023 roku, powierzchnia gruntów leśnych wynosiła 9495,7 tys. ha, w tym lasy – 9294,9 tys. ha, co stanowi 29,6 proc. powierzchni kraju. Są jeszcze nieużytki rolne, które zarosły lasem. Razem z nimi współczynnik wyniósł 33 proc.

Większość publiczna

Pod koniec analizowanego roku lasy publiczne stanowiły 80,8 proc. ogólnej powierzchni lasów, w tym w zarządzie Lasów Państwowych znajdowało się 77 proc. ich ogólnej powierzchni. Lasy prywatne –  pozostałe 19,2 proc. lasów w kraju.

Parki narodowe

Pod koniec 2023 roku grunty leśne dominowały w strukturze powierzchni 18 parków, stanowiąc w każdym z nich ponad 50 proc. ogólnej powierzchni, w tym w 7 parkach udział gruntów leśnych wynosił ponad 90 proc.

Nowe lasy

W 2023 roku powierzchnia zalesień gruntów rolnych i nieużytków wyniosła 723 ha i była o 206 ha (39,8 proc.) większa niż w 2022 roku. Ponadto 136 ha zalesień uznano za powstałe w wyniku sukcesji naturalnej (w 2022 roku – 104 ha).

Pozyskanie drewna

W 2023 r. w Polsce pozyskano 41.662,2 tys. m³ drewna. Z ogólnej masy grubizny 38.251,9 tys. m³ (96,0 proc.) pozyskano w lasach będących w zarządzie Lasów Państwowych, a 1187,0 tys. m³, (3,0 proc.) – w lasach prywatnych.

Spadła wycinka

W porównaniu z 2022 rokiem pozyskanie drewna zmalało o 6,7 proc. Wskaźnik pozyskania drewna na 1 mieszkańca Polski wyniósł 1,06 m³, a w przeliczeniu na 1 ha powierzchni lasu osiągnął poziom 4,30 m³.

Runo leśne

W ramach ubocznego użytkowania lasu w 2023 roku skupiono 3,9 tys. ton owoców leśnych (o 10,6 proc.  więcej niż w 2022 roku) i 2,8 tys. ton grzybów leśnych (o 19,2 proc. mniej niż rok wcześniej).

Popularne jelenie

W omawianym roku skupiono 11,3 tys. ton zwierzyny łownej. Liczba ta stanowi wzrost o 10,5 proc. w odniesieniu do poprzedniego roku. Największy odsetek w tej liczbie, bo aż 52,7 proc., to jelenie.

Zatrudnienie

Według GUS w całej branży leśnej zatrudnionych jest 362 tys. osób. W tym 115 tys. wyrabia produkty z drewna, 180 tys. pracuje w branży meblowej a 65 tys. w wytwórniach papieru. W sumie GUS szacuje zatrudnienie na 466 tys.

Tysiące pożarów

W 2023 roku doszło do 4621 pożarów lasów. Większość z nich ugaszono w zarodku. Ubiegły rok stanowił jeden z najgorszych sezonów odnotowanych w historii UE, co potwierdza wystąpienie największych w Europie pożarów.

---

Przyrodniczy FLASH

Delfiny w Bałtyku

Nietypowych gości odnotowano w rejonie Zatoki Gdańskiej. Podczas rejsu z Helu do Gdyni żeglarze dostrzegli pluskające się w Morzu Bałtyckim delfiny. To nie jest codzienny widok dla polskich akwenów. Według ekspertów był to delfin zwyczajny. Areał występowania delfina zwyczajnego obejmuje wody mórz i oceanów strefy ciepłej i umiarkowanej. Jest to najpospolitszy gatunek tego ssaka. Zazwyczaj pojawia się na pełnym morzu. 

Dla kogo bon energetyczny

„Od 1 sierpnia do 30 września 2024 r. gospodarstwa domowe, które spełniają kryteria dochodowe, mogą składać wnioski o wypłatę bonu energetycznego. Wsparcie wyniesie od 300 do 1200 zł” – przypomina minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska. Bon energetyczny przysługuje za okres od 1 lipca do 31 grudnia 2024 roku każdemu gospodarstwu domowemu, jeśli jego miesięczne dochody nie przekraczają: 2500 zł na osobę w gospodarstwie jednoosobowym, 1700 zł na osobę w gospodarstwie wieloosobowym.